Le Blog est consacré à l'amazighité, la langue Amazigh et l'identité Amazigh Le Blog à pour buts: * Diffuser et partager avec tous le monde notre culture et identité Amazigh * Apprendre la langue Amazigh * Préserver notre Langue Amazigh, culture, traditions, coutumes et identité Amazigh

dimanche 18 décembre 2022

ⴰⵏⴰⵡⵏ ⵏ ⵜⵡⵉⵏⴰⵙ / Anawn n twinas

Anawn n twinas / ⴰⵏⴰⵡⵏ ⵏ ⵜⵡⵉⵏⴰⵙ



Tazwart :

Llan mennaw wanawn n twinas g tutlayt tamaziɣt, zun d tawinest tanamyagt; taseqsayt; tanaḍt, taramyagt; tasemmadt ...atg


A- Anawen n twinas g tutlayt tamaziɣt;  أنواع الجمل في اللغة الأمازيغية :

- Tawinest taseqsayt ; الجملة الإستفهامية

- Tawinest tanaḍant (tanaḍt ); الجملة الأمرية

- Tawinest tanalawt ; الجملة المثبتة

- Tawinest tanabawt ; الجملة المنفية

- Tawinest taramyagt ; الجملة الإسمية

- Tawinest tanamyagt (tamyagant) ; الجملة الفعلية

- Tawinest tanaẓaft ; الجملة التعجبية

- Tawinest tafadant ; الجملة الشرطية

- Tawinest tuddist ; الجملة المركبة

- Tawinst tasemmadt (phrase complétive);  جملة متممة

1 - Tawinst taseqsayt (phrase interrogative جملة إستفهامية)


da tseqsa xef kra n unγmis. aseqsi ad, izmer ad ig amatu neγ anaful. tettesmad s tmatart n useqsi (?).

 11) aseqsi amatu

 ar d ittawi useqsi amatu xf twinest maṛṛa. da nakka anaw n useqsi ad s "is" niγ "ma". tamrarut nnes, da tettili s "yah" niγ "uhu".

 Imedyatn:

 idda unelmad s tineml.

 is idda unelmad s tineml?

 ma idda unelmad s tineml?

idda d Baba ?

is d idda Baba ?

 12) aseqsi anaful

 da d ittawi usqsi anaful γas xf yan ufeṛḍiṣ n twinest am:

     121-asqsi anaful xef umeggay

ameggay" niγ "asemmud" niγ "akud" niγ "adγar" niγ "amamk".

 iṛḍel unelmad adlis i imeddukʷal nnes.

   wi iṛḍel adlis i imeddukʷal nnes?

   ma iṛḍeln adlis i  imeddukʷal nnes?

       122 - asqsi anaful xef usemmud

  a iṛḍel unlemad adlis i imeddukʷal nnes.

  y iṛḍeln adlis i imeddukʷal nnes?

  min iṛḍel unlemad i imeddukʷal nnes?

  ma iṛḍel unlemad i  imeddukʷal nnes?

  ma y iṛḍel unlemad i imeddukʷal nnes?

       123 - asqsi anaful xf umamk

  ḥma ad nssenjm izm n waṭṭlaṣ, iqqan d ad edder g tagant.

 mamc γa negg ḥma ad nssenjm izm n waṭṭlaṣ ?

 mamk rad nssekr afad ad nssenjm izm n waṭṭlaṣ?

 mamc da negg ḥma ad nssenjm izm n waṭṭlaṣ?

   13) Aseqsi afulan (partielle):

 mantur ayd teggant ?

  milmi trit tawada ?

 B - Tibawt n twinest taseqsayt

tawnaɣt / schéma:

Is / Ma / Mayd / Mani / Managu / Ma ɣef / Mneck + ur + ...

Imedyaten:

Mneck atig n udlis ad  ? 

Is ur igi gma-k ? 

Mayd as tennit ?

Managu ur ifti ? 

Mani g illi ? 

Ma ur iddin ?

Ma ɣef ur ifti ? 


  2 - Tawinst tanaḍt (impérative, جملة أمرية):

A -

Tawnaɣt / schéma:

Amyag g wanaḍ + Isem

da takka tanaḍt niɣ ageddul niɣ asmigl niɣ tutra.

da yttusftay umyag nnes g wanaḍ. tettesmad s tmatart n wuẓuf (!)

Imedyatn:

Nker zikk ! 

Su aman ! = ! اشرب الماء

Ini mayd trid ! = ! قل ماذا تريد

les timelsa n tegrest !

mun d ides !

  1 ) tanaḍt tanalawt (affirmative):

 awra (addu d)

 rar taγdeft

 2 ) tanaḍt tanabawt (négative):

 anf ------- ad ur ttanf

 Imedyatn:

 B- Tibawt n twinest tanaḍant


Tawnaɣt / schéma:

Ad ur + Amyag + isem ...

 Imedyaten :

Ad ur tekcemt s ugens  !

Ad ur tsud aman-ad ! 

Ad ur teddut s tmdint !


 3 - tawinst taramyagt tasmawant (tawinst  taramyagt)" (phrase nominal,  جملة إسمية ) 

31- 

ku twinst, da gis yttili umyag d umeggay. da as nttini "tawinst taramyagt".

 imdyatn n twinst taramyagt:

 - ziri, iga aselmad n tmaziγt.

 - izza, tga taselmadt n tmaziγt.

 maca, g tmaziγt, llant twinas nna g ur ittili umyag. ttili g twinas ad yat tguri yaḍn am "d ".

anaw n twinst ad, da as nettini: "tawinst taramyagt".

 

 Imedyatn:

 - ziri, d aslemad n tmaziγt.

 - izza, d taslemadt n tmaziγt

tawnaɣt / schéma:

 Isem / Ameqqim  + d + Afris

Amedya :

  ===   Sifaw d aselmad

Sifaw: Isem 

d : Tazelɣa

aselmad: Afris 

 32-  Tibawt g twinest taramyagt 

Isem / Ameqqim + ur d + Afris / Isem / Ameqqim

Amedya :

 Sifaw ur d aselmad

Sifaw : Isem

Ur : تستخدم دائما للنفي

d : Tazelɣa 

aselmad: Afris  


 4 - tawinst tamyagant / tanamyagt  (phrase verbal,  جملة فعلية):

 A-

 Imedyatn:

- ziri, iga aselmad n tmaziγt.

 - izza, tega taselmadt n tmaziγt.


tawnaɣt / schéma:

Amyag g yat twila (الفعل في أحد المباني) + Izwiren d wuḍfiren (السوابق و اللواحق)

Amedya :

Iffeɣ Sifaw

Iffeɣ : i (Azwir) + ffeɣ (Amyag g twila n wusmid)

Sifaw : Ameggay 

Icca Maziɣ imensi . = . أكل مازيغ العشاء

 

B-  Tibawt n twinest tanamyagt

tawnaɣt / schéma:

      Ur + amyag + ...

 Amedya :

Ur swiɣ aman

Ur : أداة نفي

swiɣ:  (Amyag g wusmid anabaw)

aman: Asemmud n usekkin المفعول به

5 - Tawinest tanaẓaft الجملة التعجبية 

Tawnaɣt / schéma:

Mkad / Matta + Amyag / Isem

Imedyaten :

 Mkad iẓil ! 

 Matta twada-ad !

  Mkad izur !

6-  Tawinest tafadant; الجملة الشرطية

Tawnaɣt / schéma:

       Ig (إذا) / Mek (إن) + Amyag + Isem ...

=============================

Imedyaten :

Ig teddit zikk 

Mek dars idrimn

Ig tekcemt s tegemmi nnek 

Mek as tufit

7 -Tawinest tuddist;  الجملة المركبة 

Llan g twinest tuddist mennaw imyagen

Imedyaten :

Ittu awal lli as-nniɣ . = . نسي الكلام الذي قلتُه له

 Idda neɣ d ur iddi ? = ذهب أم لم يذهب ؟

 Tekcem-d , tasi memmis , teffeɣ . = . دخلت و أخذت ابنها ثم خرجت

 8 - Tawinst tasemmadt (phrase complétive,  جملة متممة ):



Isenfluln inu:

1 ) Tamazgha Flore :

https://imghayn.blogspot.com/

2) lmed tamaziɣt :

https://sites.google.com/view/lmedtamazight

https://tamazight-inw.blogspot.com/

3) ⵍⵎⴻⴷ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ :

https://sites.google.com/view/lmed-tamazight 

4) Apprendre tamazight  :

https://sites.google.com/site/apprendretamazight



ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰⵙ / aɣri afssas : voyelle neutre, schwa

ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰⵙ / Aɣri afssas

Voyelle neutre, schwa " e "


ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰⵙ "" / Aγri afssas « e » , حركة مختلسة :


« » ⴷ ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰⵙ (ⵜⵉⵖⵔⴰ ⵜⵉⵍⵎⵜ), ⵓⵔ ⴷ ⴰⵖⵔⵉ ⴰⵎⴽⵜⵓⵔ ⵣⵓⵏⴷ ( ⴰ, ⵓ, ⵉ), ⵓⵔ ⴷⴰⵔⵙ ⴰⵣⴰⵍ ⵉⵍⵍⴰⵏ ⴷⴰⵔ ⵉⵖⵔⵉⵜⵏ ⵢⴰⴹⵏ.

ⴳⵔ ⵜⴰⵎⴰⵡⵜ:

ⴷⴰ ⵏⵙⵙⵎⵔⴰⵙ ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰ ⴽⵓⴷⵏⵏⴰ ⵏⵔⴰ ⴰ ⵏⵏⵉⵙⵏⴼ ⴰⴹⴼⴰⵕ ⵏ ⵓⴳⴳⴰⵔ ⵏ ⵙⵏⴰⵜ ⵜⵔⴳⴰⵍⵉⵏ ⵏⵖ ⵉⵙⴽⴽⵉⵍⵏ ⵉⵎⵎⴻⵔⵡⴰⵙⵏ.

ⴷⵉ ⵜⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵓⵔ ⵜⵍⵍⵉ ⵜⴳⵓⵔⵉ ⵉⵜⵜⴳⵯⵔⴰⵏ ⵙ "". ⵜⵉⵍⴰⵍⵜ ⵏ ⵓⵙⴽⴽⵉⵍ "" ⴷ ⴰⵙⵙⵉⴼⵙⵓⵙ ⵏ ⵜⵉⵖⵔⵉ, ⵉⵔⵅⴰ ⵉ ⵜⵉⵟⵟ ⴰⴷ ⵜⵖⵔ.

1 === > ⵏⵜⵜⴰⴼⴰ ⴰⵖⵔⵉ "" ⴳⵔ ⵙⵉⵏ ⵉⵙⴽⴽⵉⵍⵏ ⵎⵎⵔⴰⵡⵙⵏⵉⵏ (identiqes) ⵓⵔ ⵜⵙⵎⴰⵏ ⵜⵓⵙⵙⴷⴰ (ⵜⵓⵙⵙⵉ: la gémination).

ⵉⴷⵢⴰⵜⵏ :

ⴰⴼⵕⵟⵟⵟⵓ, ⴰⵎⵖⴷⴷⴷⵉ;

2 === > ⴳⵔ ⵙⵏⴰⵜ ⵜⵔⴳⴰⵍⵉⵏ ⵉⵎⵎⵔⵡⴰⵙⵏ (cec);

ⵉⴷⵢⴰⵜⵏ :

ⵎⵍⵍ; ⵏⵏⵙⴰ; ⵜⵜⵛⴰ;

3 === > ⴳⵔ ⴽⵕⴰⴹⵜ ⵜⵔⴳⴰⵍⵉⵏ ⵉⵎⵎⵔⵡⴰⵙⵏ (ccec; cecc):

ⵉⴷⵢⴰⵜⵏ :

ⵙⴱⴱⴱ; ⵏⵏⵏⴰ; ⵙⵃⵉⵍⵍⵍ; ⵜⵜⵜⵔ

4  === > ⵉⵏⴳⵔ ⴽⴽⵓⵥⵜ ⵜⵔⴳⴰⵍⵉⵏ ⵉⵎⵎⵔⵡⴰⵙⵏ (ccecc):

ⵉⴷⵢⴰⵜⵏ :

ⵜⵜⵓ; ⵜⵅⵎⵎⵎⵎ;... 

5  === > ⴷⴳ ⵡⴰⴷⴷⴰⴷ ⴰⵎⴰⵔⵓⵣ ⵏ ⵢⵉⵙⵎ ⵉⵙⵙⵏⵜⵉⵏ ⵙ ⵜⵖⵔⵉ «  » ⴷⴳ ⵡⵓⵏⵜⵉ ⴰⵎⵢⵉⵡⵏ;  ⴹⴼⵕⵏⵜ ⵉⵜ ⵙⵏⵜⴰ (2) ⵜⵔⴳⴰⵍⵉⵏ.

«  » ⴰ ⵙⵏ ⵏⵔⵏⵓ ⴰⵣⴳⵏ ⴰⵖⵔⵉ " " ⴷ ⴰⵖⵔⵉ ⴰⴼⵙⵙⴰⵙ «  ».

«  » ⴰⴷ ⵢⵓⵖⴰⵍ ⴷ « ⵢ+ⴻ = ⵢⴻ »

ⴰⵎⴷⵢⴰ :

ⵜⵔⵉ  == » ⵢⵜⵔⵉ ; ⵉⴳⴰ ⴰⵎ ⵢⵜⵔⵉ

ⵕⵥⵉ  ==»  ⵢⵕⵥⵉ  ; ⵢⴻⵊⵓⴷⵊⴳ ⵢⵔⵥ ⵙ ⵉⵣⵎⵔⴰⵏ ⵏⵏⵙ.

ⵣⵣⵣⵣⵣⵣⵣⵣ
c : ⵜⴰⵔⴳⴰⵍⵜ / targalt (consonne)

« e » d aɣri afssas (tiɣra tilmt), maci d aγri amktur zund ( a, u, i), ur dars azal illan dar iɣritn yaḍn .

GM :

da nssmas aɣri afssas kudnna nra a nssinf aḍfaṛ n uggar n snat trgalin nɣ iskkiln immrwasn (identiques)
di tmaziɣrt ur tlli tguri i ttgʷran s "e". tilalt (rôle) n uskkil (e) d assifsus n tiɣri, irxa i tiṭṭ ad tɣr. 1 === > Nttafa aɣri “e” gr sin iskkiln mmrwasnin (identiqes) ur tsman tussda (la gémination).

Imdyatn:
Afṛṭeṭṭu; amɣdeddi;

2 === > Gr snat trgalin immrwasn (cec);

Imdyatn:

mlel; nensa; tetca;

3 === > Gr kṛaḍt trgalin immrwasn (ccec; cecc):
Imdyatn:

sbbeb; nenna; sḥillel, tettr 

4  === > ingr kkuẓt trgalin immrwasnn (ccecc):
Imdyatn:

ttettu; txmmemm

5  === >  Deg waddad amaruz n yism issntin s tγri « i » dg wunti asuf ; i ḍfṛnt it snat (2) trgalin.

« i » a sn nrnu azgn aγri «y » d aɣri afssas «e ».

« i » ad yuγal d « y+e = ye »

Amedya:

itri  == » yetri  ; iga am yetri

iṛẓi  ==»  yeṛẓi  ; yejuğğg yerẓi s izmran nns.


ⵣⵣⵣⵣⵣⵣⵣⵣ
c : targalt (consonne)



Isenfluln inu:

1 ) Tamazgha Flore :

https://imghayn.blogspot.com/

2) lmed tamaziɣt :

https://sites.google.com/view/lmedtamazight

https://tamazight-inw.blogspot.com/

3) ⵍⵎⴻⴷ ⵜⵓⵜⵍⴰⵢⵜ ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ :

https://sites.google.com/view/lmed-tamazight 

4) Apprendre tamazight  :

https://sites.google.com/site/apprendretamazight



Asnubg

ⵜⴰⴳⵓⵔⵉ ⵜⴰⵎⵣⵡⴰⵔⵓⵜ Taguri tamzwarut ⴰⵏⵙⵓⴼ ⵉⵙⵙⵓⵏ ⵎⴰⵕⵕⴰ; ⴰⵣⵓⵍ ⵉ ⵉⵎⴰⵣⵉⵖⵏ ⵎⴰⵕⵕⴰ ⴰⵏⴷⴰ ⵜⵍⵍⴰⵎ, ⴰⴼⵓⵙ ⴷⴳ ⵓⴼⵓⵙ, ⵓⵔ ⵏⴻⵕⵕⴻⵥ ⵓⵍⴰ ⵏⴽⵏⵓ. ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⴷ ⴰⵡⴰⵍ ⵏ...